Dünya genelinde ve ülkemizde pek çok insan protez kullanmaktadır. Tam veya bölümlü protez uygulanan kişi sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu tür hareketli protezler, kaybedilen estetiği geri kazandırmanın yanı sıra, çiğneme fonksiyonu ve konuşma yetisinin düzenlenmesi için de büyük önem taşır. Ağız içi protezler, vücuda takılan diğer protezlerle kıyaslandığında çok daha kolay uyum sağlanan protezlerdir. Estetik ve fonksiyon açısından kaybedilen dokuya en yakın protezler olarak kabul edilirler. Ancak yapımları tamamlandıktan sonra yanaklar, dudaklar, çene eklemi, dil ve beynin proteze alışması için bir uyum süresine ihtiyaç vardır. Bu süre zarfında yaşanan sıkıntılar, diş hekiminizle iyi bir işbirliği yaparak rahatça aşılabilir.

Protezin Amacı Nedir?

Protez tedavisinin amacı, hastanın kaybettiği fonksiyonları geri kazandırmak, bozulan konuşmayı düzeltmek ve estetik görünümü iyileştirmektir. Bu şekilde, ağız sağlığı büyük ölçüde düzeltilirken, eksik veya harap olmuş dişlerle yaşamak zorunda kalan bireylerin psikolojik olarak da desteklenmesi sağlanır. Çünkü diş eksikliği veya hasarlı dişlerle yaşamak zorunda kalan kişiler genellikle gülümsemekten kaçınırlar.

Bu durum, fonksiyonel bozuklukların yanı sıra, kişinin özgüveninin zedelenmesine yol açar. Bu tür hastalara yapılan çeşitli protezler, bireylerin yaşam kalitesini artırmayı hedefler.

Protetik diş tedavisi, zamanla kaybedilen dişlerin yerine protez kullanılarak hastaya estetik bir görünüm kazandırmak amacıyla uygulanır. Protetik diş tedavisi şu nedenlerle yapılabilir:

• Protetik diş tedavisi, ağız içindeki mekanizmanın yeniden düzenlenmesinde kritik bir rol oynar.
• Diş minesinde hasar olduğunda, sesin doğru çıkmasını sağlamak için protetik diş tedavisi yapılabilir.
• Estetik olarak pürüzlü, şekilsiz, kırık veya kötü görünümlü diş minesi, istenilen görünüme kavuşması için protetik diş tedavisi ile düzeltilir.
• Bu tedavi yöntemi, ağız içindeki çevre dokuları yenilemeyi hedefleyerek kişinin fonksiyon, estetik ve konuşma özelliklerini iyileştirir ve standardı yükseltir.

Harap Olmuş Dişler Nasıl Korunur?

Yıllar boyunca insanların yemek yeme, çiğneme, yutkunma ve geceleri diş gıcırdatma gibi nedenlerle dişleri aşınabilir. Ayrıca çürükler ve kazalar sonucunda dişlerin bazı bölgelerinde kırılmalar meydana gelebilir. Bu tür durumlarda, dişlerin kaybolan yapıları kron adı verilen protezlerle yeniden yerine konur. Bu kronlar porselen, akrilik veya diş hekimliği için özel olarak üretilmiş metal alaşımlarından yapılabilir. Diş hekimliğindeki son gelişmeler sayesinde bu yapılar oldukça doğal görünebilmektedir.

Diş Kaybı Sonucunda Yapılan Protezler Genel Olarak İki Türdedir:

• Ağızda kalan dişlerin üzerine yapılan ve hasta tarafından çıkarılamayan kron ve köprü gibi sabit protezler.
• Hasta tarafından istenildiğinde takılıp çıkarılabilen hareketli protezler.

Bölümlü ve Tam Hareketli Protezler (Damak Protezler)

Bütün ya da kısmi diş kayıplarına bağlı olarak oluşan diş eksikliklerini gidermek amacıyla hareketli protezler uzun yıllardır kullanılmaktadır. Bu protezler, hem dişlerden hem de dişsiz çene bölgelerinden destek alarak ağızda yerleşirler. Destek dişlerin ve dokuların yapısına göre bu protezlerin ağızdaki stabilitesi değişkenlik gösterir. Tam protezler, ağızda hiç diş olmadığı için dişlerden destek alamazlar. Üst çenede tam protezler vakum etkisiyle yer çekimine karşı koyarken, alt çenede dil, dudak ve yanak kaslarının hareketliliği tam protezlerin stabilitesini olumsuz yönde etkiler. Alt çene protezlerinin daha sabit hale gelmesi, kasların proteze uyum sağlaması ve kas tonusunun artması ile zamanla mümkün olacaktır.

Kısmi diş eksikliklerinde hareketli protezler tercih edilirse, dişlerden kroşe veya hassas tutucular yardımıyla ilave destek alınarak daha stabil protezler elde edilebilir. Bu protezlerin en önemli avantajları, ekonomik olması ve kısa sürede yapılabilmesidir. Dezavantajları ise, kroşelerin destek dişleri aşındırarak çürümesine neden olması, dişlere etki eden aşırı kuvvetlerin destek dokuların yıkımına yol açması, çene kemiğine yeterli kuvvet iletiminin sağlanamaması nedeniyle çene kemiğinin yıkımının durmaması ve gece çıkarılma gereklilikleri olarak sıralanabilir.

Sabit Protez Uygulaması

Sabit protez uygulaması, bilim ve sanatın birleşerek eksik veya aşırı madde kaybına uğramış dişlerin, diş dokusuna ve rengine benzer malzemeler kullanılarak yerine konması işlemidir.

Laminate Veneer Protezler

Dişlerin ön yüzlerine yapıştırılan son derece ince porselen kaplamalardır. Bu kaplamalar sayesinde dişler arasındaki boşluklar kapatılabilir, diş boyutları uzatılabilir ve şekilleri yeniden düzenlenebilir. Ayrıca kırık, çatlak, kötü şekilli veya aşırı renklenmiş dişlerin görünümü iyileştirilebilir. Porselen laminalar aynı zamanda diş renginden memnun olmayan kişilerde kalıcı beyazlık sağlamak, gülüş tasarımı yapmak, antibiyotik kullanımıyla renklenen dişlerde düzeltme yapmak, hafif çapraşık dişleri düzeltmek ve ortodontik tedavi gerektirmeyen hafif çapraşıklıkları düzeltmek için kullanılabilir.

Laminate Veneer Protezler Nasıl Yapılır

Porselen laminaların yapımı için öncelikle dişiniz özel olarak hazırlanır. Bu hazırlık genellikle dişin ön ve kesici yüzeyinden çok ince bir mine tabakasının çıkarılmasıyla yapılır, genellikle 1 milimetreden daha az. Daha sonra dişinizden ölçü alınır. Bu ölçülerle, dişinize uygun şekilde ve doğru renkte porselen laminalar laboratuvarda hazırlanır. Laminalar, dişinizin ön yüzüne özel yapıştırıcılar kullanılarak kalıcı bir şekilde yerleştirilir, böylece gülüşünüz tamamlanmış olur.

Porselen Laminate Veneer’lerin Avantajları Şunlardır:

• Porselen veneerler leke tutmaz ve renkleri uzun süre sabit kalır.
• Porselen veneerler, diş telleriyle uzun sürecek yanlış hizalanmış dişleri 2-3 seansta düzeltir.
• Porselen veneerler, gülüşünüzü kalıcı olarak beyazlatır ve özgüveninizi artırır.
• Porselen veneerler, tetrasiklin renklenmeleri, florozis ve büyük dolguları restore edebilir.
• Diş eti dokusu, veneer porseleni iyi tolere eder, bu nedenle biyo-uyumlu bir malzemedir.
• “Hollywood Gülüşü” sağlayan porselen veneerler istenen renkte seçilebilir.
• Porselen veneerler, kronlara göre daha az diş dokusu aşındırır.
• Porselen veneerler, doğal diş minesi gibi yarı saydam renk geçişine sahiptir.
• Porselen veneerler, dişler arasındaki boşlukları kapatabilir.
• Porselen veneerler, dişleri istenen özelliklere göre uzatabilir ve yeniden şekillendirebilir.
• Veneerler, kırılmış, aşınmış veya şekilsiz dişleri onarır.

Protetik Diş Tedavisi Nasıl Yapılır?

Protetik diş tedavisi, sabit, hareketli ve implant üstü protezler kullanılarak ağız içi restorasyonun sağlanmasında etkili yöntemler sunar. Bu işlemlerle diş minesinin doğal görünümü ve işlevi geri kazandırılmaya çalışılır. Kullanılacak materyal, hastanın ihtiyaçlarına ve ağız yapısına bağlı olarak seçilir. Genellikle zirkonyum ve laminate restorasyonlar tercih edilir. Prostodontist hekimler, malzeme ve yöntem seçimini çok yönlü değerlendirmelerle yapar. Sabit protezlerin yapımı aşağıdaki adımlarla gerçekleştirilir:

• Ölçü Alınması ve Preparasyon: Restorasyonu yapılacak dişin orijinal formuna uygun şekilde laboratuvarda kısaltılıp ayarlanmasıyla başlanır. Hassas bir ölçü alındıktan sonra mine rengine göre renk tonuna yönelik tasarım yapılır.
• Ön Prova: Zirkonyum veya metal gibi malzemelerle yapılan protezin ağız içi uyumluluğu prova edilir.
• Son Prova: Restorasyonun son adımında laboratuvarda tasarlanan porselen yapı, tüm dişler ve dokular arasındaki bağlantı kontrol edilerek hastanın onayı alınır. Renk, doku ve estetik görünüm değerlendirilir. Mine yapısının parlaması için yapı laboratuvara cila yapılmak üzere gönderilir.
• Cila ve Simantasyon: Restorasyon laboratuvardan geldikten sonra ağızda son kez test edilir ve hastanın onayı alınır. Yapıştırıcı ile protez sabitlendikten sonra fazla kısımlar temizlenir ve işlem tamamlanır.
• Hasta Bilgilendirme: Restorasyonun kullanım süresi, kişisel bakıma ve çevre dokuların sağlığına bağlıdır. Bu nedenle, hastaya bakım teknikleri hakkında bilgi verilir ve rutin kontroller için randevu ayarlanır.

Sabit Protetik Diş Tedavisinde Kullanılan Protez Türleri Nelerdir?

Protetik diş tedavisinde sabit, hareketli veya implant üstü protezler kullanılabilir. Bu protezler çeşitli malzemelerden yapılır ve farklı ihtiyaçlara göre seçilir:

• Metal Destekli Porselen Kaplama: Bu protezin dış kısmı porselen olup iç kısmı metalden yapılmıştır. Işık geçirgenliği düşük olan bu malzeme, estetik açıdan tatmin edici olabilirken yapay bir görünüm verebilir. Koyu renk tonu nedeniyle genellikle arka dişlerde tercih edilir.
• Seramik Kaplama: Estetik açıdan en sık kullanılan kaplama türlerinden biridir. Güçlendirilmiş porselen malzeme olması ve renk uyumunun iyi olması nedeniyle ön dişlerin restorasyonunda yaygın olarak kullanılır.
• Zirkonyum Kaplama: Doğal görünüme en yakın kaplamadır ve yüksek ışık geçirgenliğine sahiptir. İç kısmı zirkonyumdan, dış kısmı ise porselenden yapılmıştır. Bu kaplama, estetik ve doğal görünümü nedeniyle sıklıkla tercih edilir.

İmplant Üstü Kron ve Köprüler

İmplant-üstü kuron ve köprüler, çene kemiğine cerrahlar tarafından yerleştirilen titanyum kök vidaları kullanılarak yapılan sabit protezlerdir. Bu implantlar, kemikle tamamen kaynaştıktan sonra (genellikle 2-6 ay sürebilir) üretilen restorasyonlardır. Restorasyonlar, hastanın durumuna bağlı olarak metal, metal-porselen, zirkonyum-porselen veya sadece porselenden yapılabilmektedir.

Çocuk Diş Hekimliği (Pedodonti)

Doğumdan ergenlik çağının sonuna kadar olan süre içinde (0-15 yaş arası) bireylerin ağız ve diş sağlığını değerlendiren ve bu yaş grubundaki her türlü koruyucu, önleyici ve tedavi edici yöntemi uygulayan bir alan olarak tanımlanabilir.

Çalışma Alanı Şunları İçerir:

• Diş çürüğünü önlemeye yönelik tedaviler,
• Süt ve kalıcı dişlerin çürük tedavileri ve restore edilmesi,
• Tedavi edilemeyen dişlerin çekimi,
• Erken diş kaybının neden olduğu olumsuzlukların önlenmesi için apareylerle düzenli diş sıralamasının sağlanması,
• Travmatik diş ve çevre dokuların yaralanmalarının tanısı, tedavisi ve uzun dönem takibi,
• Diş sürmesi ve diş gelişiminin izlenmesi, normalden sapmaların önlenmesi,
• Koruyucu ve önleyici ortodontik tedaviler,
• Çocukluk dönemi ve genç bireylerde görülen diş eti hastalıklarının tanısı, tedavisi ve izlenmesi.

Sağlıklı çocukların yanı sıra, özel bakım gerektiren, kronik sistemik hastalığı olan çocuklar, sendromlu, fiziksel ve/veya zihinsel engelli bireyler de çocuk diş hekimliği ana bilim dalının muayene, tedavi ve takip hizmetlerinden faydalanmaktadır.

Çocuk Diş Hekimliği Klinikleri’ne başvuran hastaların ilk muayeneleri, tanı ve tedavi planlaması uzman hekimler tarafından yapılmaktadır. Çocuk Diş Hekimliği Ana Bilim Dalı’nda yüksek lisans eğitimini tamamlayan diş hekimleri de aynı hizmetleri sunmaktadır. Tanı için gerekli olduğunda hastalar, ebeveynleri ile birlikte Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Ana Bilim Dalı Kliniği’ne yönlendirilerek gerekli radyografiler çekilmektedir. Tedavi planlaması tamamlandıktan sonra, tedavi gereksinimi olan hastalara randevu verilmektedir.

Diş tedavilerine küçük yaşta, fiziksel veya zihinsel engelleri nedeniyle uyum sağlayamayan, işbirliği kurulamayan, sendromu olan ve uzak bölgelerden gelip tek seferde çok sayıda diş tedavisi gereksinimi olan hastalarımızın tedavileri, hastanemizde bulunan günübirlik ameliyathane ve genel anestezi ünitesinde gerçekleştirilir. Bu tedaviler, bir anestezi uzmanı ve çocuk diş hekimi tarafından ameliyathane koşullarında gerçekleştirilir.

Tedavisi tamamlanan hastalarımız, çürük riskine ve özel gereksinimlerine göre belirlenen periyotlarda düzenli izleme (recall) programına alınır. Çocuk Diş Hekimliği Klinikleri, çocuğun büyüme ve gelişim süreci tamamlanana kadar düzenli olarak ziyaret edilmesi gereken bir diş sağlığı merkezi olarak düşünülmelidir. Ziyaretlerin düzenli ve uzun süreli yapılması, bireyin ömür boyu sahip olacağı sağlıklı ağız ve diş temellerini oluşturur.